تدريس

تدريس يا آموختن به آن بخش از فعاليت هاي آموزشي كه با حضور آموزگار در كلاس درس رخ مي‌دهد نام نهاده مي‌شود.
تدريس بخشي از روند آموزش و پرورش است كه يك رشته كردارهاي از پيش برنامه‌ريزي شده را در برمي‌گيرد و هدفش پيدايش شرايط دلخواه يادگيري از سوي آموزگار است. 
در دهه‌هاي گذشته روش‌ها و الگوهاي جديدي براي تدريس پديد آمده‌است كه كارايي  بسيار بيشتري از روش‌هاي سنتي تدريس دارد و در پرورش انديشيدن و روحيهٔ دانش‌آموز ردپاي بسيار خوبي بر جاي مي‌گذارد. برخي از اين روش‌هاي نوين عبارتند از: يادگيري تفكر به شيوهٔ استقرايي، دريافت مفهوم، الگوي استقرايي كلمه-تصوير، كاوشگري دانشي و ورزيدگي‌آموزي در كاوشگري، بديعه پردازي، يادگيري، بررسي ارزش‌ها ، تدريس غير مستقيم، توسعهٔ مفهوم مثبت از خويشتن، يادگيري از شبيه‌سازها.

تدريس موثر به چه معناست

تدريس موثر حاصل تركيبي از عوامل مختلف است، از جمله پيشينه ي معلم و روش هاي تعاملش با ديگران، و نيز به روش هاي خاص تدريسش. براي اين كه بفهميم چه چيزي يك معلم را موثر مي سازد بايد بفهميم واژه ي موثر به چه معناست.
تعريف اين اصطلاح در حرفه ي تدريس از معاني ضمني و لايه هاي چند گانه برخوردار است. نتايج را مي توان در سه جمله ي فراگير زير كه براي توصيف معلم موثر به كار رفته اند ، خلاصه كرد : 

• پيچيدگي را تشخيص دهد. 
• به روشني ارتباط برقرار كند. 
• با وجدان خدمت مي كند.

تحليل مفهوم تدريس از ديدگاههاي مختلف

تدريس در  ديدگاههاي مختلف  ماهيت و معناي مختلفي دارد بعضي آنرا "بيان مستقيم حقايق علمي از طرف معلم به فراگيران مي دانند "گروهي ديگر  آن را "همورزي  يا تعامل بين معلم و فراگير و محتوا در كلاس درس "تعريف كرده اند. عده اي از متخصصان تعليم و تربيت " فراهم آوردن موقعيت و اوضاع و احوالي كه يادگيري را براي فراگير آسان كند " تدريس ناميده اند.
محققان به پنچ نوع تدريس معتقد هستند كه عبارتند از : توصيفي، موفقيتي، ارادي ، هنجاري وعلمي.  تعريف توصيفي ، تدريس عبارت از بيان مستقيم و صريح دانش و مهارت از معلم به فراگير است. در تعريف موفقيت ، مفهوم تدريس ويادگيري نقشي تعيين كننده و انفكاف ناپذير دارند به اين معني كه عمل تدريس صورت نخواهد گرفت مگر اينكه يادگيري اتفاق افتاده باشد. تدريس در مفهوم ارادي ،عملي است هدف مدار كه اهميت كاركرد آن در رخدادهاي آموزشي بستگي به موقعيت و باور معلمان دارد به عبارت ديگر تدريس نه تنها نظام فكري معلمان، بلكه عملكرد آنها را، كه به وسيله هدفهاي از پيش تعيين شده هدايت مي شود، مشخص مي سازد.

 مفهوم تدريس و پرسش هاي اساسي آن

تدريس فعاليتي بين اشخاص و تعاملي است كه مبتني بر ارتباط كلامي و معطوف به يادگيري يا تغيير روش هاي رفتار كردن يك يا چند شاگرد مي باشد. گرچه در اين تعريف ويژگي عمده «جريان، تعامل و تعمد» به وضوح ديده مي شوند، اما پاسخگويي به سه پرسش اساسي آن چندان سهل و روشن نمي باشد:

1) تدريس چگونه فعاليتي است؟

2) در فعاليت تدريس چه كساني مشاركت دارند؟

3) سهم و نقش هر يك از افراد شريك در تدريس چيست؟

سه پرسش مطرح شده گر چه با جواب هاي متفاوتي مواجه شده اند، اما در عين حال مبنايي را براي سامان بخشي پژوهش ها نظريه هاي مطرح شده فراهم مي آورند.
در پاسخ به پرسش اول از علم يا هنر بودن تدريس سخن به ميان مي آيد، در پاسخ به پرسش دوم از معلم و شاگرد و تعاريف هر يك از آنها بحث مي شود؛ و در پاسخ به پرسش سوم از ميزان فعاليت و درگيري هر يك از مشاركت كنندگان مي توان سخن گفت، كه فعال بودن يا غير فعال بودن معلم و شاگرد مورد نظر قرار مي گيرد و روش هاي مختلف تدريس بر آن اساس شكل مي گيرند.

تقسيم بندي روش هاي تدريس

1 ـ روشهاي تاريخي

2 ـ روشهاي نوين 

روش هاي تاريخي: در اين روش فراگير موجودي منفعل است و معلم به عنوان انتقال دهنده اطلاعات، مسئوليت اصلي آموزش را برعهده دارد. او تلاش مي كند ذهن فراگيران را با انبوهي از مفاهيم، اصول و اصطلاحات درس ها انباشه سازد و به اين ترتيب رفتار آن ها را نسبت به قبل تغيير بدهد. برنامه درسي در اين روش ها، كاملا غيرقابل انعطاف است و معلم و فراگير به اجبار محتواي مشخصي استفاده مي كنند. معلم تصور مي كند كه عامل اصلي تدريس، خود اوست و به عنوان گنجينه معلومات در برابر فراگيران ظاهر مي شود. به همين است كه به اين دسته از الگوها روش هاي معلم محور نيز مي گويند.

روش هاي نوين و جديد: در اين روش ها فراگير، علايق و توان مندي هاي او در مركز توجه قرار دارد و معلم تلاش مي كند تا توانايي هاي فراگيران را تقويت كند. معلم هنگام تدريس از وسايل و امكانات آموزشي زيادي استفاده مي كند و يادگيري موثر را از طريق تمرين ها و فعاليت هاي متنوع به عهده فراگيران مي گذارد و آنان را در تحقق اهداف و يادگيري مفاهيم درس دخالت مي دهد. معلم، راهنما و هدايت كننده اي است كه پا به پاي فراگير مسير آموزشي را طي مي كند و به او كمك مي كند تا درس را به طور عميق و از روي علاقه ياد بگيرد.